Năm 1802, hậu duệ của họ Nguyễn là Nguyễn Ánh lật đổ triều Tây Sơn, lập ra triều Nguyễn. Thời kỳ đầu cầm quyền tuy có cố gắng củng cố chính quyền thống nhất, đẩy mạnh việc khẩn hoang, phát triển văn hóa song triều Nguyễn không duy tân được đất nước và khi thực dân Pháp xâm lược đã nhanh chóng đầu hàng, trong lúc nhân dân Việt Nam khắp nơi nổi dậy chống giặc.

Từ năm 1883, nhân dân Việt Nam tiếp tục tiến hành cuộc đấu tranh nhiều mặt để bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu chọn lọc những giá trị của văn hóa phương Tây và tiến hành hàng loạt những cuộc khởi nghĩa với nhiều khuynh hướng nhằm đánh đuổi thực dân, tư bản, giành lại nền độc lập.

Năm 1930, Đảng Cộng sản Đông Dương thành lập, đã đề ra cương lĩnh Cách Mạng đúng đắn. Trong 15 năm lãnh đạo nhân dân Việt Nam thực hiện cuộc Cách Mạng Tháng 8 năm 1945, đánh đổ chính quyền thực dân phong kiến, thành lập nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam.